Richtlijnen en protocollen
11 februari 2025In de praktijk zijn er verschillende middelen om de hoogste kwaliteit van zorg te leveren. Dit zijn bijvoorbeeld zorgstandaarden, richtlijnen en protocollen. Deze vormen het uitgangspunt van het professioneel handelen van de zorgverleners en helpen hen een keuze te maken voor de juiste zorg.
Kwaliteitsstandaarden
De term kwaliteitsstandaarden is een verzamelnaam voor richtlijnen, zorgstandaarden en kwaliteitskaders. Alle drie beschrijven ze vanuit een ander perspectief hoe de zorg voor cliënten vormgegeven zou moeten worden. Kwaliteitsstandaarden doen aanbevelingen die zich niet alleen uitstrekken over de inhoud van de zorg, maar ook over de organisatie daarvan en de ondersteuning van de zelfregie van de cliënt. Een kwaliteitsstandaard bestaat uit verschillende onderdelen of modules. Eén uitgangsvraag vormt de basis van één module. Een module bestaat uit:
- Een uitgangsvraag
- De verzamelde wetenschappelijke kennis die antwoord geeft op de uitgangsvraag
- De overwegingen die meegenomen moeten worden
- De uiteindelijke aanbevelingen hoe te handelen in de praktijk
Er zijn ook een aantal eigenschappen te benoemen van een kwaliteitsstandaard:
- Ze grijpen terug op ervaren knelpunten in de praktijk
- Ze geven zorginhoudelijke aanbevelingen over de beste zorg voor een zorgvraag
- Ze geven een houvast voor de organisatie van de zorg
- Ze zetten in op maatwerk en gewenste variatie in handelen op basis van gezamenlijke besluitvorming met zorgvragers
- Zijn geen dwingende voorschriften, maar praktische handvatten voor een knelpunt in de praktijk. Op basis van een zorgvuldige onderbouwing en rapportage kan worden afgeweken van een kwaliteitsstandaard.
V&VN is opdrachtgever voor de ontwikkeling van nieuwe kwaliteitsstandaarden vanuit de verpleegkundige zorg. Op de website van V&VN is een overzicht te vinden met beschikbare kwaliteitsstandaarden.
Zorgstandaarden
Een kwaliteitsstandaard beschrijft vanuit het cliëntperspectief waar kwalitatief goede zorg aan moet voldoen. Een zorgstandaard is meer gericht op het beschrijven van de organisatie van zorg en afspraken over verantwoordelijkheden en taken. Een zorgstandaard is een hulpmiddel voor zorgverlener, zorgverzekeraar en cliënt.
De zorgstandaarden moeten ingediend worden bij Zorginstituut Nederland. Het veld is zelf aan zet om een zorgstandaard te maken. Op website van Zorginstituut Nederland vindt u de beschikbare zorgstandaarden.
Richtlijnen
Een richtlijn kan een uitwerking zijn van een kwaliteitsstandaard. Beroepsverenigingen kunnen het initiatief nemen om een richtlijn te ontwikkelen. In een richtlijn worden aanbevelingen gedaan over de kwaliteit van zorg. Er moet kunnen worden achterhaald hoe tot deze aanbeveling is gekomen in de richtlijn.
Protocol
Een protocol is altijd gebaseerd op een richtlijn en geeft aan hoe een zorgprofessional in de dagelijkse praktijk moet handelen. Als een richtlijn wordt herzien, dient de protocol die hierop gebaseerd is ook aangepast te worden. De vrijheid van handeling is bij een protocol beperkt. Een protocol geeft namelijk stap voor stap aan hoe gehandeld moet worden. Het zorgproces, de verschillende stappen die moeten worden doorlopen en de klinische beslismomenten worden daarom meer in detail vastgelegd.
Een bekend voorbeeld zijn de Vilans Protocollen. Via Zorgthuisnl kunnen leden met een omzet tot 1 miljoen hier gratis of met korting een abonnement afnemen, je beschikt dan over een groot aantal actuele protocollen die nodig zijn voor de zorgverlening. Kijk voor meer informatie op de website van Vilans.